Odbywanie kary pozbawienia wolności może mieć miejsce nie tylko w zakładzie karnym. Polskie prawo przewiduje również możliwość odbywania kary pozbawienia wolności w warunkach wolnościowych w ramach systemu dozoru elektronicznego (SDE). Zgodnie z tym system osoba skazana może przebywać w swoim własnym miejscu zamieszkania zamiast w zakładzie karnym. Warunkiem jest jednak zobowiązanie się do noszenia nadajnika monitorującego lokalizację skazanego. W przypadku ubiegania się o odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego sąd bierze pod uwagę opinię zakładu karnego jeżeli osoba skazana w nim przebywała. W odwrotnej sytuacji sąd sprawdza, czy skazany był ogólnie karany w przeszłości i czy prognoza kryminologiczna jest pozytywna.
Dozór elektroniczny w 2023 roku
Jak SDE prezentuje się obecnie? Dozór elektroniczny w 2023 to przede wszystkim zmiany w procesie ubiegania się o ten rodzaj odbycia kary. Wynika z nich, że wniosek mogą złożyć osoby, wobec których wymierzono karę nie wyższą niż jeden rok i sześć miesięcy pozbawienia wolności. Co ważniejsze, musi być to kara wynikająca z wyroku sądu, a nie z kary pozostałej do odbycia np. po okresie tymczasowego aresztu. Należy podkreślić, że okres jednego roku i sześciu miesięcy może być sumą kar wynikających z różnych wyroków sądów. Jednak by na podstawie zmian w roku 2023 skazany mógł zyskać zgodę sądu na dozór elektroniczny, jego docelowe miejsce zamieszkania musi spełniać niezbędne warunki techniczne – m.in. zasięg umożliwiający łączność z systemem komunikacyjno-monitorującym. Jeżeli osoba skazana nie ma własnego domu, to ważna będzie zgoda tych właścicieli, u których będzie odbywać się kara.
Co określa dozór elektroniczny?
Pomimo że dla wielu skazanych SDE jest dość mocnym ograniczeniem, dalej możliwe jest prowadzenie przez nich normalnego życia. Najistotniejsze jest dostosowanie się zasad ustalonych przez sąd, które obejmują przebywanie w mieszkaniu w wyznaczonych godzinach wraz z regularnym kontaktem z kuratorem sądowym. Co więcej, wiele osób zastanawia się, jak wygląda dozór elektroniczny a picie alkoholu. Jest to zależne od określonych przez sąd dodatkowych obowiązków, które mogą dotyczyć kategorycznego powstrzymania się od spożywania napojów zawierających etanol i przyjmowania innych używek.
SDE a czas przebywania poza domem
Co jeszcze określa dozór elektroniczny? Ile godzin poza domem może przebywać skazany? Osoba znajdująca się pod SDE może opuścić mieszkanie maksymalnie na 12 godzin w dniach określonych przez Sąd Penitencjarny, co może wynikać z m.in.:
• świadczenia pracy zarobkowej,
• praktyk lub korzystania z posług religijnych,
• opieki nad osobą małoletnią, niedołężną lub chorą,
• opieki medycznej lub udziału w terapii np. alkoholowej,
• zakupów żywności i produktów pierwszej potrzeby.
Aby określić powyższe czynności, osoba skazana do wniosku o dozór elektroniczny może załączyć przygotowany wcześniej harmonogram.
Jak złożyć wniosek o dozór elektroniczny?
Niezbędne jest złożenie pisemnego wniosku do właściwego miejscowo Sądu Okręgowego (Wydział Penitencjarny i Nadzoru Nad Wykonywaniem Orzeczeń Karnych). Istotne jest, by wniosek o dozór elektroniczny zawierał:
• miejscowość, datę, imię i nazwisko skazanego,
• adres pobytu/zakładu karnego, jeśli skazany rozpoczął już odbywanie kary pozbawienia wolności,
• informację i opis, jaką orzeczoną karę pozbawienia wolności skazany chce odbywać zgodnie z SDE. We wniosku zaleca się też przedstawienie:
• kompletu danych osobowych – imion ojca i matki, nazwiska panieńskiego matki, daty i miejsca urodzenia skazanego, numeru PESEL oraz numeru kontaktowego do skazanego,
• umotywowania wniosku o SDE,
• załączników, np. harmonogramu przebywania poza domem.
Jeżeli sąd nie zgodzi się na udzielenie zezwolenia na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego, skazanemu przysługuje złożenie zażalenia do sądu odwoławczego. Ponowny wniosek można złożyć dopiero po upływie 3 miesięcy.
Dozór elektroniczny – jak ubiegać się o przepustkę?
Art. 43q. KKW wspomina, że jeśli przemawia za tym sytuacja zdrowotna lub osobista, sąd penitencjarny może zarządzić przerwę w wykonaniu kary, którą obejmuje dozór. Przepustka pozwala skazanemu oddalić się poza miejsce odbywania kary na okres nieprzekraczający jednorazowo 7 dni. Należy poinformować o tym prezesa sądu, upoważnionego sędziego lub sędziego penitencjarnego wraz z wprowadzeniem informacji o przepustce do systemu komunikacyjno-monitorującego.
